ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ

ΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ

Πηγή η σελίδα odyssey.com.cy

ΚΥΠΡΟΣ: ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ! ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΙΕΤΑΙ!

1. ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ Ή ΛΥΣΣΙΩΤΙΣΣΑ.

Η Παναγία αυτή είναι ο ναός του ομωνύμου χωριού της Αμμοχώστου.

Είναι γνωστό ότι η Λύση είναι κτισμένη στον πλατύ κάμπο της Μεσαορίας, της πιο ξακουστής πεδιάδας της Κύπρου. Ως εκ τούτου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Οι βοσκοί του χωριού όταν αρρωστούσε κάποιο ζώο τους, έκοβαν λίγες τούφες απ' το τρίχωμα του και τις απέθεταν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας. Αυτό το γεγονός στάθηκε αφορμή να ονομαστεί η Παναγία της Λύσης "Βοσκοπούλα" ή "Βόσκαινα" στην κυπριακή διάλεκτο.

Η Λύση όπως και ολόκληρη η επαρχία κατέχεται από τους Τούρκους, από τον Αύγουστο του 1974.

2. ΠΑΝΑΓΙΑ ΑΨΙΝΘΙΩΤΙΣΣΑ

Η Αψινθιώτισσα ήταν ένα από τα πιο σημαντικά βυζαντινά Μοναστήρια της Κύπρου. Ιδρύθηκε γύρω στα τέλη του 11ου αιώνα και είναι κτισμένο κάτω από την επιβλητική βουνοκορφή της Αφεντρούσας στον Πενταδάκτυλο.

Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι στα τέλη του 15ου και αρχές του 16ου αιώνα το Μοναστήρι είχε μεγάλη περιουσία, ανάμεσα τους και δύο γειτονικά χωριά, ίσως το Συγχαρί και το Βουνό. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το Μοναστήρι της Αψινθιώτισσας έχασε την αυτονομία του και έγινε μετόχι του Πανάγιου Τάφου και παράρτημα της γειτονικής Μονής του Αγίου Χρυσοστόμου.

Ο ναός και η τραπεζαρία του Μοναστηριού αναστηλώθηκαν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων στα χρόνια 1963-1967. Στον κυρίως ναό και στον νάρθηκα σώθηκαν τμήματα τοιχογραφιών του 12ου, 14ου και 16ου αιώνα. Η βυζαντινή "τράπεζα" της Μονής είναι η μοναδική που σώζεται στην Κύπρο. `Εχει διαστάσεις 12Χ5 μέτρα και καταλήγει σε αψίδα. `Εχει δύο πόρτες στο νότιο τοίχο και τρία παράθυρα στο βόρειο. Κομμάτια από τοιχογραφίες του 12ου αιώνα διατηρούνται και στην τραπεζαρία.

Η εικόνα της Αψινθιώτισσας βρέθηκε μέσα σε μιαν αψινθιά, φυτό ίσως παρόμοιο της ροδοδάφνης. Γιόρταζε την 21η Νοεμβρίου.

Σήμερα η Μονή παραμένει εγκαταλειμμένη λόγω της συνεχιζόμενης Τουρκικής κατοχής του νησιού.

3. ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΝΑΚΑΡΙΑΣ

Ο ναός της Παναγίας Κανακαριάς, που βρίσκεται στο χωριό Λιθράγκωμη της Καρπασίας, είναι από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις σύλησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού.

Για την ονομασία Κανακαριά υπάρχουν τρεις εκδοχές. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι ένας Σαρακινός χτύπησε με βέλος, ή με μαχαίρι, το γόνατο της Παναγίας στην εικόνα, που βρισκόταν στον τοίχο έξω από την εκκλησία. Αμέσως έτρεξε αίμα. Αλλά το αιχμηρό αντικείμενο επέστρεψε σ΄εκείνον και καρφώθηκε στο χέρι του. Στην προσπάθειά του να θεραπεύσει την πληγή, έσπευσε στο διπλανό χωριό, φωνάζοντας «καν, καν» («αίματα, αίματα»). Ο Σαρακινός πέθανε στο δρόμο κι από τότε η Παναγία ονομάστηκε Κανακαναριά.

Κατά άλλον θρύλο, η Παναγία ονομάστηκε έτσι επειδή χτίστηκε από έναν κανακάρη, δηλαδή ένα μοναχοπαίδι. Η τρίτη εκδοχή προέρχεται από το ψηφιδωτό της βρεφοκρατούσας Παναγίας, η οποία «κανακεύει» τον γιο της κρατώντας τον στα γόνατά της.

Ο ναός της Παναγίας Κανακαριάς, στην πρώτη του μορφή ήταν μοναστηριακός, σπάνιο δείγμα της τέχνης του 6ου μ.Χ. αιώνα. Ανήκει στον τύπο της βασιλικής με τρούλο και, σύμφωνα με τους βυζαντινολόγους, η κεντρική αψίδα του είναι το μόνο τμήμα, που σώζεται από την ξυλόστεγη βασιλική του 5ου αιώνα. Η βασιλική αυτή καταστάφηκε τον 7ο αιώνα κατά τη διάρκεια των αραβικών επιδρομών. Ο ναός ξανακτίστηκε πρώτα ως ξυλόστεγος και έπειτα ως καμαροσκεπής. Σε μεταγενέστερο στάδιο, σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου, προστέθηκε στο κτίσμα ασπιδόμορφος τρούλος πάνω από το ιερό βήμα και κατά τον 12ο αι. προστέθηκε τρούλος στο κεντρικό κλίτος.

4. ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΥ

Το Μοναστήρι της Αχειροποιήτου πρωτοκτίστηκε το 6ο αιώνα μ.Χ.

Η εκκλησία του Μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Αχειροποίητο.

Το Μοναστήρι βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, ανάμεσα στα ερείπια της αρχαίας Λάμπουσας κοντά στη Λάπηθο.

Περιβάλλεται από περίβολο που ψηλώνει από την πλευρά της θάλασσας.

Στη βόρεια πλευρά βρίσκονται τα κελιά των μοναχών και η μεγάλη αίθουσα υποδοχής.

Στη νότια πλευρά του περιβόλου είναι τα βοηθητικά δωμάτια και ένα μικρό μουσείο στο οποίο συγκεντρώθηκαν ψηφιδωτά από πατώματα, ανάγλυφα θωράκια, κιονόκρανα και επιγραφές από τη Λάμπουσα.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Μονή αποτέλεσε το θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής. Στη Μονή λειτουργούσε το πρώτο δημοτικό σχολείο της περιοχής.

Η Μονή πρωτοστάτησε και στους εθνικούς αγώνες. Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, το προϊόν εράνου από τις κωμοπόλεις Λάπηθο και Καραβά μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι της Αχειροποιήτου και από εκεί το παράλαβε ο Κωνσταντίνος Κανάρης. Για να τιμωρήσει τη Μονή για το γεγονός αυτό, ο Μεχμέτ Αγάς απέσπασε όλα τα κτήματα της Μονής και τα δώρισε στο τζαμί του Μπαϊρακτάρη.

Η Μονή συνέδεσε το όνομα της και με τον αγώνα του 1955-59. Εκεί τέλεσε τους γάμους του ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, Γρηγόρης Αυξεντίου με τη Βασιλική Παναγή. Η συγκεκριμένη Μονή έχει επιλεγεί για το Μυστήριο που θα ακολουθήσει καθότι στην περιοχή δεν υπάρχουν πολλοί ξένοι και ο κίνδυνος να βρεθούν υπό παρακολούθηση τα άτομα που κατευθύνονται προς την Αχειροποιήτου αυτήν τη νύχτα είναι μειωμένος.

Σήμερα το Μοναστήρι της Παναγίας της Αχειροποιήτου παραμένει βουβό και εγκαταλειμμένο λόγω της συνεχιζόμενης Τουρκικής κατοχής της Κύπρου