ΤΖΙΥΠΡΟΣ ΜΟΥ ΑΝΕΡΑΔΑ ΜΟΥ
Κυριάκος Χαραλαμπίδης:
Βιογραφικά στοιχεία:
Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Άχνα Κύπρου (1940) και μεγάλωσε στην Αμμόχωστο. Σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα Θεάτρου στην Αθήνα. Εργάστηκε στην αρχή ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και για τριάντα χρόνια στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Ειδικεύτηκε σε θέματα Ραδιοφωνίας στο Μόναχο και υπήρξε διευθυντής Ραδιοφωνίας στο ΡΙΚ.
Εξέδωσε τις παρακάτω ποιητικές συλλογές: Πρώτη πηγή (Αθήνα, 1961), Η Άγνοια του Νερού, με πρόλογο Κ. Παπατσώνη (Ίκαρος, 1967), Το Αγγείο με τα Σχήματα (Λευκωσία, 1973), Αχαιών Ακτή (Λευκωσία, 1977 και Άγρα, 2003), Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (Ερμής, 1982 και Άγρα, 1997) -οι τρεις τελευταίες συλλογές τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου-, Θόλος (Ερμής, 1989, 1991 και Άγρα, 1998 - Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), Μεθιστορία (Άγρα, 1995 - Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας), Δοκίμιν (Άγρα, Μάιος 2000), και το Αιγιαλούσης Επίσκεψις. Ένα ποίημα και ένα σχόλιο (Άγρα, 2003).
Στην Άγρα κυκλοφόρησε το 1997 (μετάφραση και εισαγωγή του ιδίου) το βιβλίο Ρωμανού του Μελωδού: Τρεις Ύμνοι (Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας).
Το 1998 ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης τιμήθηκε με το Έπαθλο Καβάφη στην Αίγυπτο.
Η «Ύστερη Εποχή του Χαλκού» από τη συλλογή Δοκίμιν συνιστά ένα από τα «καβαφικότερα» ποιήματα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Βεβαίως, η «Ύστερη Εποχή του Χαλκού» αποτελεί ταυτόχρονα και τη δημιουργικότερη πρόσληψη του σεφερικού τρόπου.
Η «Ύστερη Εποχή του Χαλκού» έχει ιστορική αφετηρία: αναφέρεται στην αλληλογραφία των βασιλιάδων της Κύπρου («Αλάσιας») με τους Φαραώ της Αιγύπτου Αμένοφι Γ΄ και Αμένοφι Δ’ (1375 – 1358 π.Χ.), με τους οποίους η Κύπρος ανέπτυξε τότε στενές εμπορικές σχέσεις. Πολλές από αυτές τις επιστολές, σε κυπροσυλλαβική γραφή, βρέθηκαν στην Τελ ελ Αμάρνα (Tel el – Amarna) της Αιγύπτου. Ο ποιητής επιλέγει μία κρίσιμη ιστορική στιγμή, η οποία όμως συναιρεί πολλές και διάφορες: τη στιγμή κατά την οποία η Κύπρος βρίσκεται υπό την άμεση απειλή των «Σαρακηνών».
Στην «Ύστερη Εποχή του Χαλκού», η ιστορική μοίρα της Κύπρου παλινδρομεί χρονολογικά από το μεταίχμιο του εξελληνισμού τον 13ο αι. π.Χ. μέχρι τις πιο νωπές πληγές της Εισβολής – και όλα αυτά μέσα στην ενότητα μιας ιστορικής στιγμής, φευγαλέας, ανεκδοτολογικής, αλλά εκτυφλωτικά παραδειγματικής: στο ένα εκείνο εναγώνιο δευτερόλεπτο («καϊρέττιν!»), όπου διακυβεύεται η επιβίωση του τόπου και όπου η αναλγησία των επιδρομέων συναγωνίζεται την πρόθυμη αμεριμνησία των προστατών, συναιρούνται όλα τα συναφή ιστορικά παράλληλα, παρόντα, παρελθόντα και μέλλοντα.
Μέσα στους στίχους του Χαραλαμπίδη αρχαίες και νεώτερες κατάρες εναλλάσσονται στο προσωπείο του φοβερού θεού Νεργκάλ, του πρίγκιπα του θανάτου: οι «Λαοί της Θάλασσας», που για σαράντα χρόνια (1190-1150 π.Χ.) διαγούμισαν την Αίγυπτο μαζί με την Κύπρο κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού· οι Ασσύριοι, που γονάτισαν τα κυπριακά βασίλεια την Κυπροαρχαϊκή Εποχή (725-600 π.Χ.)· και βέβαια οιΣαρακηνοί, το πνιγηρό «σκούλλισμα» των οποίων δεν αναφέρεται βέβαια μόνο στις σαρωτικές επιδρομές των Αράβων κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο (647-965 μ.Χ.), αλλά σαφέστατα προοιωνίζεται τον άλλο μεγάλο μουσουλμάνο κουρσάρο, που από το 1571 και εξής δεν χαλάρωσε ποτέ από το λαιμό της Αλάσιας την τανάλια του μακελειού.
Η «Ύστερη Εποχή του Χαλκού» μοιάζει να είναι ένα από τα πιο πικρά και οργισμένα ποιήματα του Χαραλαμπίδη. (Περισσότερα, βλ. εδώ!)
«Ύστερη Εποχή του Χαλκού» (Δοκίμιν, 2000)
Θ’ ακούσατε θαρρώ και για το ρήγα
Της Αλασίας που κυπροσυλλάβισε
Στον «αδερφό» του Φαραώ: «Καϊρέττιν!
Αντέχω τζι εν αντέχω τρεις μηνάες.
Σαρατζηνοί εσκουλλίσαν την αγίαν
Νήσον της Τζύπρου τάνα τζι εσού νάκκον».
Για να τον φχαριστήσει στέλλει δώρο
Λίγο χαλκό συμβολικά, «επειδή», λαλεί του,
«τζιείν” του θεού Νεργκάλ της Ασσυρίας
Εσσέπασεν το σιέριν του την χώραν
Τζιαι πλάσμαν εν αφήκεν στα λαούμια».
Ο Φαραώ Αμένοφις ο Δ΄
Κυλούν τρεις μέρες και κυλούν τρεις μήνες
Προθύμως δε στον «αδελφό» του στέλλει
Δυο τενεκέδες λάδι κι ένα βόδι,
Στέλλει και μπύρα Αιγύπτου, πρώτης ποιότητος.
«Δικά σου και τα πώματα», του γράφει.
