Βάιλος Καρπασίας διοριζόταν και επί Φραγκοκρατίας και πολύ πιθανόν και στα Βυζαντινά χρόνια, αφού, σε μια πηγή ήδη από τον 12ο αιώνα, μνημονεύεται κάποιος βάιλος του ακρωτηρίου του Αγίου Ανδρέα. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η χερσόνησος στα Βυζαντινά χρόνια ονομαζόταν Ακροτίκη, πληροφορία που επιβεβαιώνεται και στο χρονικό του Λεοντίου Μαχαιρά, ο οποίος σε τέσσερις περιπτώσεις αναφέρεται στη χερσόνησο χρησιμοποιώντας το όνομα Ακροτίκη.

Η εντόπιση των Κανονισμών (νόμων) που ίσχυαν στη χερσόνησο επί Βενετοκρατίας και μάλιστα στην ελληνική γλώσσα της εποχής, έφερε στο φως την ξεχασμένη αυτή βυζαντινή ονομασία της Καρπασίας, την οποία ευτυχώς διασώζει και ο χρονικογράφος μας Λεόντιος Μαχαιράς. Βέβαια, εάν δεν εντοπίζαμε το χειρόγραφο με τους κανονισμούς της Καρπασίας, δεν θα γινόταν κατορθωτή η ταύτιση του τοπωνυμίου Ακροτίκη με το τοπωνύμιο Καρπασία.

 

Oι διορισμοί των Βενετών βαΐλων συνεχίστηκαν έως και το έτος 1489 και στη συνέχεια το αξίωμα αυτό καταργήθηκε, αφού η Δημοκρατία της Βενετίας κατόρθωσε με επιδέξιο τρόπο να περάσει στην εξουσία της την Κύπρο. Στους χρονογράφους, στους περιηγητές αλλά και σε εκδομένο και αρχειακό υλικό απαντούν συχνά πολλά στοιχεία και πληροφορίες για τους Βενετούς βαΐλους και το έργο που επιτελούσαν στη μεγαλόνησο. Ο χρονικογράφος μας Λεόντιος Μαχαιράς μνημονεύει τους Βενετούς βαΐλους από τις αρχές του 14ου αιώνα επί βασιλείας του Πέτρου Β’ Lusignan. Ο ίδιος διηγείται και τη μεγάλη διαμάχη των δύο παροικιών των Βενετών και Γενουατών στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα στο τέλος η πόλη να πέσει στην εξουσία της Γένουας. 

 

Ο Μαχαιράς επίσης αναφέρεται στην κατοικία του Βενετού βαΐλου στη Λευκωσία, όπου είχαν καταφύγει οι Βενετοί για να γλυτώσουν όταν το 1426 οι Μαμελούκοι είχαν εισβάλει στην Κύπρο και μεταξύ άλλων λεηλάτησαν και την πρωτεύουσα. Για να προστατεύσουν μάλιστα τα πλούτη τους, όπως συγκεκριμένα αναφέρει ο Μαχαιράς, είχαν εγκλειστεί «…εις το απλίκιν του παλίου με το ασημοχρύσαφόν τους…». (Βλ. περισσότερα εδώ!)