ΤΖΙΥΠΡΟΣ ΜΟΥ ΑΝΕΡΑΔΑ ΜΟΥ
Κατακόμβες
Η Κύπρος, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι των εμπορικών δρόμων από τη Ρώμη και την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Αίγυπτο, την Αντιόχεια και το Λίβανο, από τις πρώτες ημέρες της γέννησης του Χρστιανισμού δέχτηκε το μήνυμα του Ευαγγελίου. Οι πρώτοι χριστιανοί της Κύπρου μας βρήκαν καταφύγιο σε κοιμητήρια, μικρούς ημιυπόγειους χώρους δηλαδή που όπως τότε συνήθιζαν λάξευαν για την ταφή των νεκρών. Τα καταφύγια αυτά ονομάζονταν: «κατακόμβες». Πρωτοχριστιανικά κοιμητήρια εκτείνονται σε όλο το νησί: από την περιοχή της «Χρυσοκάβας» στην Κερύνεια στους «Τάφους των Βασιλέων» στην Κάτω Πάφο, κι από την κατακόμβη της Αγίας Σολομωνής και του Αγίου Λαμπριανού στην Πάφο, στους «Εφτά Γιώρκηδες» της Γεροσκήπου, ως τους «Ελληνόσπηλιους» του Αναβαργούς (Πάφος).
Όταν οι Απόστολοι Παύλος, Βαρνάβας και Μάρκος έφτασαν για πρώτη φορά στην Κύπρο (45μ.Χ.)και κήρυξαν στη Λαμπαδού, ένα χωριό κοντά στο σημερινό Μιτσερό και γενέτειρα του Αγίου Ηρακλείδη, ζήτησαν από τον τοπικό ιερέα των ειδώλων Ιεροκλέα και πατέρα του Ηρακλείδη, να τους δείξει το δρόμο προς την Πάφο. Ο ιερέας διακρινόταν για τα φιλόξενα αισθήματα του και γι' αυτό δεν δίστασε να φιλοξενήσει τον Παύλο και τον Βαρνάβα και τον Μάρκο. Τότε είλκυσαν στον Χριστό τον γιο του Ηρακλείδη και αυτός στη συνέχεια έφερε στον Χριστό τους γονείς του.
Ο Ηρακλείδης χειροτονήθηκε από τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα πρώτος επίσκοπος της Κύπρου στις κατακόμβες της αρχαίας πόλης Ταμασού.Αργότερα στη θέση αυτή χτίστηκε η αρχαία βασιλική και το μοναστήρι, αφιερωμένο το όνομά του.
Η ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΜΠΡΙΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΦΟ:
« Το μνημείο αυτό χρονολογείται πιθανόν προ του 4ου αιώνα προ Χριστού. Άρα, είναι παλιότερο της ελληνιστικής εποχής. Κατεβαίνοντας κανείς από μια σκάλα σκαμμένη στο βράχο, βρίσκεται σε μια αυλή, στις πλευρές της οποίας βρίσκονται σκαμμένοι αρκετοί νεκρικοί θάλαμοι που ποικίλλουν στο μέγεθος. Στο δάπεδο των θαλάμων υπήρχαν κιβωτιόσχημοι τάφοι, ενώ στους τοίχους, ανοίγονταν κόγχες για τους λύχνους. Στη Δυτική πλευρά της αυλής, μια λαξευτή στο βράχο σκάλα οδηγεί σε δωμάτιο που βρίσκεται σε τέσσερα μέτρα βάθος και σήμερα είναι γεμάτο νερό.
(Παππά Ειρήνη, (2002)
«Τα Πρωτοχριστιανικά Κοιμητήρια της Πάφου», Μελέτη στα πλαίσια της Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, απόσπασμα.)
Κατακόμβες Αγίας Σολομονής.
Πάνω από την Κατακόμβη της Αγίας Σολομονής στη Πάφο υπάρχει ένα τεράστιο δέντρο τρεμιθιάς που τα κλαδιά του είναι γεμάτα από χρωματιστά κομμάτια υφάσματος από τους πιστούς.
Οι Κατακόμβες της Αγίας Σολομωνής αποτελούν ένα σύχρονο στολίδι για την Κύπρο.
Είναι χτίσμένες στην Ελληνιστική περίοδο και αποτελούνται από μια ανοιχτή αυλή περιτριγυρισμένη από πέντε δωμάτια λαξευμένα στο βράχο, ένα από τα οποία έχει και μια πηγή.
Στο δυτικό τοίχο υπάρχουν Χριστιανικές τοιχογραφίες. Η Αγία Σολομωνή ήταν από τις πρώτες που απέρριψε την ειδωλολατρία και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό.
Η Σολομωνή κρύφτηκε στη σπηλιά για να γλυτώσει από τους διωγμούς των Ρωμαίων.
Οι Ρωμαίοι έφραξαν την είσοδο, καταδικάζοντας την σε ένα σκληρό και αργό θάνατο.
Κατακόμβη Αγίου Ευτυχίου.
Βόρεια του χωριού Νήσου υπάρχει η κατακόμβη τάφος του Αγίου Ευτύχιου ή του Αγίου Επαφρά. Κανείς δεν ξέρει αν είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα ή αν τα δύο ονόματα ανήκουν στον ίδιο Άγιο.
Η κατακόμβη αποτελούσε Ελληνιστικό τάφο και αργότερα κατά τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια θάφτηκε σε αυτόν ο Επίσκοπος Ακανθούς Επαφράς ή ο Άγιος Ευτύχιος.
Η σχετική πινακίδα στην είσοδο του τάφου αναφέρει ότι ανήκει στον Άγιο Ευτύχιο.
Η παράδοση θέλει τον άγιο να είναι βοσκός και να βόσκει τα πρόβατά του στις εύφορες περιοχές της Νήσου μέχρι το Δάλι και μάλιστα να είναι φίλος με τον Άγιο Σωζόμενο της Ποταμιάς.
Αξιοσημείωτη είναι η άποψη η οποία συνδέει την κατακόμβη του Αγίου Ευτυχίου στη Νήσου με τον Άγιο Επαφρά. Είναι όμως σχετικά δύσκολη η εξήγηση (αν τελικά ευσταθεί ο εν λόγω ισχυρισμός) για το πώς ο Άγιος Επαφράς βρέθηκε από την Πάφο στη Νήσου.